Leestip: Insect zoekt Thuis

Natuur & Milieu en EIS Kenniscentrum Insecten hebben in mei de publicatie Insect zoekt Thuis uitgebracht. Hoewel deze brochure wordt gepresenteerd als een “onderzoek naar kansen voor insecten in de stad” ligt de nadruk wel degelijk op een serie van 11 praktische vuistregels waar iedere betrokken professional direct mee aan de slag kan. Van gemeenteambtenaar tot projectontwikkelaar.

Het mag inmiddels bekend worden verondersteld: het gaat heel slecht met insecten in Nederland. Sinds 1990 is de totale biomassa van insecten met 75% afgenomen. Ook het aantal soorten wereldwijd neemt in hoog tempo af: 40% van alle insectensoorten wordt met uitsterven bedreigd. Boosdoeners zijn onder andere intensieve landbouw met veel gebruik van pesticiden, vervuiling en klimaatverandering.

Dit is niet alleen zorgelijk voor de kleine kruipers zelf, maar ook voor de voedselzekerheid van de mens. Driekwart van onze landbouwgewassen is namelijk afhankelijk van insecten voor bestuiving. Daarnaast zijn insecten onmisbare opruimers die organisch afval afbreken en voedingsstoffen teruggeven aan de natuur. En ze vormen ook nog eens een belangrijke voedselbron voor vogels en zoogdieren. Kortom: insecten zijn cruciaal.

Insecten en de stad: onbenutte kansen
Ruim een derde van de insectensoorten komt voor in de stad en 10% is zelfs afhankelijk van de stad. Steden vormen een gevarieerd landschap met verschillende micro-habitats voor insecten. Ook worden er in de stad minder pesticiden gebruikt dan op landbouwgrond, waardoor de stad feitelijk een schuilplaats en een veilig leefgebied is voor insecten. Dit biedt tal van kansen, die tot nu toe grotendeels onbenut blijven. Om te beginnen is er nauwelijks beleid voor insecten in de stad. Ook op nationaal niveau blijft insectenbeleid versnipperd en vaag. Er is enerzijds een nationale bijenstrategie, terwijl er anderzijds ook werkgroepen zijn die zich richten op het beperken van overlast door bijen en andere insecten.

Een structureel probleem waar insecten mee kampen is de aaibaarheidsfactor. Een lieveheersbeestje zal niet gauw overlast geven, maar de meeste soorten zijn niet zo populair bij de gemiddelde stadsmens. De samenstellers van de brochure hebben daar goed rekening mee gehouden bij de keuze van de foto’s. Daarvoor verdienen ze een compliment! Het is goed mogelijk om te communiceren over insecten op een aantrekkelijke en ‘jeukvrije’ manier.

Richtlijnen
Om het aantal insecten in de stad te bevorderen hebben Natuur & Milieu en EIS Kenniscentrum Insecten onderzocht welke maatregelen hout snijden. In samenwerking met Collectief Natuurinclusief zijn elf richtlijnen geformuleerd voor een insectvriendelijke stad. Deze richtlijnen zijn door gemeenten en andere grondeigenaren direct toe te passen bij de inrichting en het beheer van gronden.

Daarnaast zijn er ook drie kant-en-klare concepten uitgewerkt die breed toepasbaar zijn: de Vlinderidylle, de Stadsoase en De Bonte Berm. Deze concepten worden in de brochure uitgebreid toegelicht.

11 praktische vuistregels voor méér insecten in de stad

1. Natuurkernen. Zorg voor leefgebieden voor insecten verspreid over de stad.
2. Ecologische verbindingen. Zorg voor samenhang tussen leefgebieden.
3. Inheemse soorten. Plant inheemse bomen, struiken en kruiden.
4. Variatie en structuur. Breng structuur en variatie met gelaagde beplanting, reliëf en
natuurlijke elementen zoals dood hout.
5. Voedselaanbod. Zorg voor een groot aanbod aan verschillende kruiden, vaste planten,
struiken en bomen.
6. Nest- en schuilplaatsen. Zorg voor permanent aanwezige nest- en schuilplaatsen.
7. Bodem. Laat bladeren zo veel mogelijk liggen en gebruik zo min mogelijk zware machines.
8. Water. Zorg voor een variatie aan open water, zoals sloten, poelen en stromend water.
9. Geen pesticiden. Koop pesticidevrije planten en maak geen gebruik van pesticiden.
10. Ecologisch beheer. Beheer extensief, maai niet alles en maai niet meer dan twee keer per jaar hetzelfde stuk.
11. Educatie. Zorg voor educatie met borden en campagnes. Communiceer met bewoners.

Download de brochure Insect zoekt Thuis