Fietstocht met Wim Voogt langs groene verbindingen in Utrecht
De Domstad is een fietsstad bij uitstek. De grootste fietsenstalling ter wereld vind je in Utrecht. Heel toepasselijk dus, dat deelnemers aan het congres KAN 2125 de mogelijkheid kregen om onder leiding van Wim Voogt (OKRA Landschapsarchitecten) en Paul Splinter (Architectuurcentrum AORTA) een CO2-neutraal tochtje te maken langs nieuwe groene verbindingen in de stad. Vanaf het Spoorwegmuseum ging het langs de singel richting stationsgebied, en vervolgens naar het Park Oosterspoorbaan, waar een oud treinspoor is veranderd in een frisse groene verbindingszone.
Wim Voogt werkt inmiddels al 15 jaar aan de revitalisering van het Utrechtse stationsgebied. Hij is een aangename verteller, en hij mag zijn verhalen graag peperen met pittige uitspraken, dus het wordt een leuke en leerzame tocht door de binnenstad van Utrecht, waar OKRA Landschapsarchitecten een vestiging heeft aan de Oude Gracht, hartje stad.
De ontdemping
De Catharijnesingel is de eerste stop. Wim heeft hier meegewerkt aan het ontdempen van de singel, die sinds 2020 weer ‘rond’ is. Hij vertelt: “Gelijk na de demping, dus in de jaren ’70 al, gingen er stemmen op om het water hier weer terug te brengen. Dat heeft uiteindelijk toch nog zo’n 50 jaar geduurd. OKRA architecten mocht het laatste stuk doen. Daarbij hebben we vooral ingezet op participatie met de buurtbewoners, om uit te leggen dat een voetgangersgebied met een verlengd park erlangs veel meer waarde heeft dan 100 parkeerplekken. Aan het Moreelsepark zit veel Rijksvastgoed, en de meeste mensen die daar werken reisden vroeger met de auto – hoewel het maar drie minuten lopen is vanaf station Utrecht Centraal. Uiteindelijk zijn er treinabonnementen geregeld voor het personeel, waarna de gemeente bereid was om drastisch te snijden in het aantal parkeerplekken.”
Het evenement De Parade vindt ook jaarlijks plaats op deze plek. Dat is een extra complicatie. OKRA heeft voorgesteld om tijdens De Parade het autoverkeer helemaal af te sluiten. Dat blijkt bespreekbaar, zowel voor de gemeente als voor de ‘grootwinkelmachten’ in Hoog Catharijne en omgeving. Wim speculeert: “Ik denk dat ik nog ga meemaken dat De Parade op straat plaatsvindt.” Paul Splinter vult aan: “Je ziet, zeker in de zomer, dat deze ruimte heel intensief wordt gebruikt. Er liggen boten aangemeerd, ook omdat je nu weer de hele singel rond kunt varen, en overal zie je mensen zitten.” De deelnemers zien parallellen met de Leidse binnenstad, waar ook de hele singel is opgewaardeerd.
Visdeurbel
Wat is nou de natuurwaarde van deze ingreep? Wim vat het kort samen: “Als je achter je kijkt, zie je daar het oudste stadspark van Nederland. Daar hebben we op voortgebouwd, onder andere met de slingerende lijnen in de voetpaden. De beplanting langs het water is vrij ruig, bepaald geen biljartlaken, maar ecologisch gezien zitten de leukste verhalen hier onder het wateroppervlak. Jullie kennen misschien de visdeurbel, en we hebben ook een kunstmatig rif gemaakt, waar vissen kunnen schuilen. Verder is er een dubbele damwand aangelegd, in verband met de golfslag van de boten. De eerste wand vangt de golven op. Daarachter kunnen de kikkers hun gang gaan.” Als het gaat om de verbetering van de waterkwaliteit, lijken vooral de drijvende eilanden met beplanting een gunstig effect te hebben. Dat weet Wim via een buurtbewoner, die op dit punt heel actief is.
Ontstening
De route gaat verder richting de voetgangersbrug over het spoor. Parallel aan de Catharijnesingel ligt de Laan van Puntenburg, die door OKRA flink is ontsteend. Ook een ingreep in het kader van de revitalisering van het stationsgebied. Nadat we de treinsporen zijn overgestoken naar de overkant van het station, fietsen we langs de versmalde asfaltstroken op de Croeselaan richting het Jaarbeursplein, dat inmiddels wordt gedomineerd door de groen-witte gevels van het iconische Wonderwoods. Het commentaar van Wim: “Een mooi ogend statement, maar ik ben zelf meer van bomen in de volle grond”.
Hoewel er met name aan de Croeselaan de afgelopen jaren veel natuur bij is gekomen, bijvoorbeeld in de vorm van een zes rijen dik ‘bomenziekenhuis’ oogt het Jaarbeursplein zelf nog steeds vrij stenig – althans volgens de deelnemers. “Maar in de zomer zit de tribune wél helemaal vol, en is het hier heel levendig” vult Paul Splinter aan. Het plein is overigens nog niet af. Volgens de plannen komen er nog twee torens bij op de plek van de huidige skatebaan. En ook het Beurskwartier gaat nog op de schop.
Van spoorbaan naar park
De laatste stop op de route is het Oosterspoorbaan Park. Net als bij de Catharijnesingel gaat het hier om een groene verbinding, die zorgt voor veel nieuwe dynamiek in de stad. Wim vertelt over de geschiedenis: “Toen de trambaan naar de Uithof werd aangelegd bleek het technisch niet mogelijk om dit stuk treinspoor te handhaven. Vervolgens ontstond er een burgerinitiatief om het gebied te transformeren naar een park. De provincie en de gemeente werkten daaraan mee, en zo is het park ontstaan, in co-creatie met de buurtbewoners. Nu verbindt het de twee drukst bewandelde gebieden in de gemeente Utrecht, namelijk het Singelpark en het Krommerijnpark. Ook de sociale interactie tussen de buurten die aan het park liggen is erop vooruit gegaan.” En zo blijkt Wim Voogt opnieuw een groene verbinder te zijn. Hij heeft er zelfs voor gezorgd dat het project in een recordtijd gerealiseerd werd, wat een voorwaarde was vanuit de provincie.
We koersen terug over het fietspad, richting Spoorwegmuseum. De conclusie na een rondje Utrecht: het is bijzonder om een professional als Wim op een broodnuchtere, maar tegelijkertijd heel betrokken manier te horen praten over zijn werk.
Tekst: Anton Coops
Beeld: Heijblom Fotografie en Anton Coops
