Gebruik de stad als boomkwekerij
Verslag van de innovatiesessie met Gerbrand van de Weerd (NursiTree) tijdens het congres KAN 2125 op 29 oktober – door Ellen Röling
Bomen zijn belangrijk voor een gezonde leefomgeving. Maar in dichtbebouwde wijken en smalle straten krijgen ze nauwelijks de kans om groot te worden. De groene startup NursiTree wil dat veranderen met een slimme innovatie: de BRENT Urban Tree Pit, een ondergrondse boombak waarin bomen gezond kunnen opgroeien én later met kluit en al verplant kunnen worden.
Volgens de nieuwe landelijke bomennorm (2026) telt niet alleen het aantal bomen, maar vooral het volume van de boomkroon. ‘Hoe groter die is, hoe meer ecosysteemdiensten de boom levert’, vertelt boomexpert Gerbrand van de Weerd van NursiTree. ‘Denk aan beschutting, verkoeling, CO₂-opname, biodiversiteit, frisse lucht en een prettige leefomgeving.’ De norm sluit aan op de 3+30+300-regel van professor Cecil Konijnendijk. Hierbij geldt dat elke bewoner minstens drie volgroeide bomen kan zien vanuit zijn woning, in een buurt woont met 30 procent boomkroonbedekking, en binnen 300 meter toegang heeft tot een groene buitenruimte van tussen een halve en een hele hectare.
Veel potentieel onbenut
‘In dichtbebouwd gebied is vooral de boomkroonbedekking een hele uitdaging’, stelt Gerbrand. ‘Helaas worden stadsbomen gemiddeld na 25 tot 30 jaar vervangen. Dan zitten ze nog maar in de puberteit. Daarmee laten we veel potentieel onbenut.’ Uit data-analyse van NursiTree blijkt dat de boomkruin pas na 25 jaar echt begint uit te groeien. Het boomkroonvolume van een eik of linde kan tussen de 30 en 60 jaar exponentieel toenemen van 500 tot wel 4000 m³. ‘De meeste stadsbomen blijven steken op 150 m³, een fractie daarvan.’
Dat heeft meerdere oorzaken, aldus Gerbrand. Door verharding, kabels en leidingen is er simpelweg te weinig ruimte voor wortels, waardoor bomen vroegtijdig afsterven of vervangen worden zodra ze overlast geven. Gemeente kiezen bovendien voor kleinere, ‘onderhoudsvriendelijke’ exemplaren. Gevolg: minder diversiteit in de straat en een afnemend totaal aan boomkroonvolume. ‘Ondanks de grote investeringen in groen.’
Ruimte voor gezonde bomen
Met de BRENT vond NursiTree een oplossing waarmee steden hun boomkruinvolume kunnen laten toenemen, en tegelijkertijd zorgen voor een diverse en vitale vergroening van de straat. De BRENT is een grote ondergrondse bak met groeiruimte voor wortels, gevuld met een speciaal substraat dat zorgt voor een gezonde groei. In de bak zit bovendien een waterreservoir dat regenwater buffert en zo bijdraagt aan klimaatadaptatie. Gerbrand: ‘Bomen kunnen in de BRENT uitgroeien tot zo’n 15 meter hoog met een stamdikte van 30 centimeter, zonder schade te veroorzaken aan de omgeving. En zodra de boom te groot wordt, kun je hem met kluit en al verplanten. Bijvoorbeeld voor vervanging van zieke of oude bomen in parken.’
Staaltje (bo)omdenken
De BRENT is een idee van Gerbrand en zijn zakelijke partner Tony Hoekstra. Afgelopen jaar hebben ze de boombak uitgebreid getest op hun eigen terrein. Inmiddels wordt de bak ook al in de praktijk gebruikt. De gemeente Rosmalen heeft de primeur en ziet de BRENT als oplossing voor gezonde bomen in de binnenstad en voor afwatering. Ook andere gemeenten, waaronder Rotterdam, tonen belangstelling. De belofte is groot: ‘Elke BRENT levert over 60 jaar dertien keer meer boomkroonvolume dan wanneer je telkens opnieuw kleine bomen aanplant,’ aldus Gerbrand. De BRENT vraagt volgens NursiTree om een nieuwe kijk op bomenbeheer. ‘Een staaltje (bo)omdenken’, lacht Gerbrand. ‘Niet langer planten en vervangen, maar opkweken en verplaatsen. Zo gebruik je de stad als je eigen boomkwekerij.’
