RIVM en TNO publiceren Basisset Indicatoren Gezonde Leefomgeving

De leefomgeving is belangrijk voor onze gezondheid en ons welzijn. Maar het is niet duidelijk waar een gezonde leefomgeving concreet aan moet voldoen, hoe je erop kunt sturen en hoe je dit meetbaar maakt. Overheden en private partijen die zich bezighouden met gebiedsontwikkeling hebben daar wel behoefte aan. RIVM en TNO hebben daarom met input uit de praktijk een basisset indicatoren Gezonde Leefomgeving ontwikkeld.

De basisset geeft inzicht in de factoren die bijdragen aan een gezonde leefomgeving. Zo wordt de kwaliteit van de leefomgeving en de gezondheid van de bewoners meetbaar.

Voor wie?
De set is gemaakt voor professionals die werken aan ruimtelijke ordening, milieu, sociale vraagstukken en/of gezondheid. Dit omvat zowel professionals bij overheden als bij private partijen die werken aan gebiedsontwikkeling en woningbouw, zoals ontwerpen adviesbureaus en projectontwikkelaars.

De basisset kan helpen bij:

• startoverleg gezonde leefomgeving met belanghebbenden,
• agendering en signalering: waar zitten knelpunten en liggen kansen,
• eerste ‘nulmeting’ voor lokale gebiedsontwikkeling,
• eerste beoordeling situatie en mogelijke effecten: prioritering acties en nadere uitwerking,
• monitoring en evaluatie van gebiedsontwikkling en doelen.

Werken aan gezondheid via de openbare ruimte
Vanwege de vergrijzing en het groeiende aantal mensen met overgewicht, stress of eenzaamheid, wordt het de komende jaren steeds belangrijker om te werken aan preventie. Dit vraagt om meer dan maatregelen gericht op het individu. De fysieke leefomgeving heeft grote invloed op de gezondheid, het gedrag, de redzaamheid en sociale contacten van mensen. Daardoor zijn er veel kansen voor preventieve maatregelen die tegelijkertijd de gezondheid bevorderen.

Online tool
De indicatorenset is opgenomen in de online tool Gebiedscheck Gezonde Leefomgeving, vrij beschikbaar via gezondeleefomgeving.nl. Hiermee kunnen professionals gebieden vergelijken, trends volgen, nulmetingen uitvoeren en effecten van ingrepen monitoren.

De applicatie toont basis- én verdiepende indicatoren via kaarten, data en grafieken. Een gekoppelde kaartviewer toont aanvullende informatie en metadata. Deze tool ondersteunt onder meer de uitvoering van de Omgevingswet en de Wet publieke gezondheid. De resultaten lenen zich als vertrekpunt voor gesprekken met bewoners en belanghebbenden, of als onderbouwing van beleidskeuzes.

Doorontwikkeling
In 2025 wordt de set verder getest via praktijktoepassingen en use-cases. Op basis daarvan wordt de indicatorenset aangescherpt. Tegelijkertijd werken RIVM en TNO aan een implementatiestrategie om de toepassing landelijk te bevorderen. Er wordt ook gewerkt aan aanvullende indicatoren, onder meer voor landelijk gebied, geurhinder, sociale cohesie en woningkwaliteit. Verder onderzoeken de makers de mogelijkheid om referentiewaarden en normen te koppelen aan de indicatoren, zodat gebruikers beter kunnen duiden wat ‘goed’ of ‘slecht’ scoort.

Meer weten? Download de publicatie Ontwikkeling en toepassing van de Basisset Indicatoren Gezonde Leefomgeving TNO gezondheid RIVM