Novatura: de natuurinclusieve berging met alles erop en eraan

Een ingenieuze berging die past in ieder KAN project. Met als belangrijkste features een royaal bemeten opvang van regenwater, hittewerend groendak, nestelvoorzieningen én een haag aan de zijkant. En dat allemaal op een paar vierkante meter. We bespreken de Novatura met Sicco Jansen van Unitura en Niels ter Harmsel van FramePlus.

De Novatura natuurinclusieve berging is ontwikkeld door Unitura en FramePlus in samenwerking met Vogelbescherming Nederland. Het ontwerp is geoptimaliseerd voor het aantrekken van struikbroedende vogels. Dit naar aanleiding van alarmerende resultaten uit het Broedvogel Monitoring Project en de Stadsvogelbalans 2022 van Sovon. Daaruit blijkt dat met name deze soorten in de stedelijke omgeving een steuntje in de rug nodig hebben. De Novatura is inmiddels een half jaar op de markt. Op het moment dat het interview plaatsvindt is er nog geen directe feedback uit de markt, of van eindgebruikers.

Niels: “Het concept is zes maanden geleden gelanceerd. Op dit moment lopen er drie opdrachten. Samen goed voor zo’n 40 eenheden.”

Het groendak oogt opvallend op de render door de vrij hoge begroeiing
Sicco: “Ja, Unitura heeft een eigen kwekerij, gericht op inheemse soorten. En de kruiden die we daar kweken staan ook op het dak van de Novatura. En met goede bewatering – dus wél afhankelijk van hoe je ze verzorgt – heb je zo een mooi vol dak met planten die 30 tot 40 centimeter hoog worden.

En het ondergronds gebufferde regenwater kan gebruikt worden om de planten water te geven?
Niels: “Inderdaad. We hebben een krattensysteem dat bestaat uit 24 kratjes, met geotextiel aan de buitenkant. En vervolgens heb je daarin een paar verschillende smaken. Je kunt of alleen infiltreren – waarbij al het water gewoon wegloopt – of je kunt infiltreren en opvangen. Dan zit er een bak onder de kratjes, die fungeert als overstort. Dus als de bak vol zit, dan infiltreert het regenwater. Al met al kunnen die kratjes zo’n 4,7 kuub infiltreren. En de helft daarvan, ongeveer 2,35 kuub zou je dus kunnen opvangen en hergebruiken. Bijvoorbeeld door het met een pomp geautomatiseerd naar het dak terug te brengen.”

Sicco: “En daarnaast kun je ook een ouderwetse handpomp toepassen, waarmee de bewoners gewoon een gieter kunnen vullen. We hebben andere projecten die al met dat concept werken. Dat werkt prima in de praktijk.”

Waterbergingsopgave
Sicco: “Een ander aspect is dat civieltechnische bureaus een bepaalde hoeveelheid kratten kwijt moeten. En als je bij wijze van spreken bouwt op een postzegel, dan is het de vraag waar je je infiltratie kwijt kunt. Vaak moet het onder de parkeervakken, maar dat is niet ideaal. Ik merk dat mensen  enthousiast worden als ze de helft van de waterbergingsopgave al onder de berging kwijt kunnen, waardoor je meer ruimte overhoudt voor andere dingen. En je houdt de achtertuin van de bewoners ook vrij van kratten. Fijn als je bijvoorbeeld een trampoline wil plaatsen, of een vijver wil ingraven.”

Welke planten worden typisch verwerkt in de haag, en hoe hoog zijn ze als de Novatura wordt opgeleverd?
Sicco: “Voor de haag werken we samen met Mobilane, zij leveren kant en klare hagen. Bij de Novatura leveren we een haag die even hoog wordt als de berging zelf. We kiezen voor de wintergroene vuurdoorn die heel goed is voor struikbroeders, of voor de biodiverse haag met meidoorn, hazelaar en Gelderse roos. Die laatste is vooral geschikt voor insecten, en als bron van voedsel voor vogels.”

Zijn er ook voorzieningen die gericht zijn op andere soorten?
Je kunt ook vleermuizenkasten inbouwen, of insectenverblijven, zoals een bijenhotel of een overwinteringssteen voor vlinders. De standaard voorziening is een kast voor koolmezen, want die is het meest geschikt voor deze hoogte. Vleermuizen zitten liever wat hoger. Maar je kunt ook een kast nemen voor iets grotere soorten zoals huismussen of spreeuwen. En die smaken kun je ook afwisselen binnen een project.”

Op de website staan verschillende configuraties die bestaan uit meerdere bergingen
Niels: “In principe kunnen we alle varianten leveren, als het maar gebaseerd is op de standaard bouwbesluit afmetingen. We kunnen een dubbele variant maken, met twee verschillende oriëntaties, maar ook een rijtje. De infiltratiesystemen zijn onderling gewoon door te koppelen.”

Waar staat de naam ‘Novatura’ eigenlijk voor?
Sicco: “Dat is een idee van mijn broer Henk. Hij gooide een aantal namen in de groep, die het uiteindelijk niet zijn geworden. Maar zijn hond heet Nova, en zij loopt hier altijd rond op kantoor. Nova betekent ook ‘nieuw’. Dus toen dachten we: dat is grappig, dan kunnen we zeggen dat deze berging naar onze kantoorhond is genoemd is. Want Nova loopt altijd bij ons rond. Ze is het maatje van iedereen, ze zit op de bureaustoelen en rent door het hele kantoor.”

Wat is de relatie tussen Unitura en Vogelbescherming Nederland?
Sicco: “Wij zijn partner van Vogelbescherming, en dan vooral als het gaat om groene gevels en groendaken. Want naast Verblijfsplaatsen richt Vogelbescherming zich ook op de V’s van Voedsel en Veiligheid. En die laatste twee V’s wilden ze graag verder uitwerken met ons, als een partij waarmee ze snel kunnen schakelen als er nieuwe ideeën zijn, om dingen te testen en gewoon om strategisch mee te kunnen samenwerken.”

“Onze volgende stap is dat we gezamenlijk groene gevels bij nieuwbouw gaan promoten. Bij de architecten begint dat al een beetje te leven. Ik heb zelf ook architectuur gestudeerd, en een paar jaar geleden zag je vaak van die avond-renders, met de lampen aan in het gebouw. Dat geeft een mooi futuristisch effect. Maar inmiddels moet je op sommige renders goed zoeken om het gebouw te vinden tussen al het groen. De vraag is natuurlijk: hoe zorg je ervoor dat zoiets ook echt realiteit wordt? Je ziet ook dat men bomen rendert die al 40 jaar oud zijn. Het ‘eindbeeld’ zeg maar. Ook als het feitelijk gaat om jonge aanplant. Maar het is natuurlijk heel goed dat we deze groene trend zien.”

Tekst: Anton Coops