Groene tuinen kweken blije mensen

Bij klimaatadaptief en natuurinclusief bouwen ligt de aandacht van projectontwikkelaars en gemeenten tot nog toe bij de openbare ruimte en minder bij de tuin. Terwijl de opgeleverde kale tuin in de toekomst een duurzame plek vol biodiversiteit kan worden, de gezondheid van de bewoners bevordert en de sociale cohesie tussen buurtbewoners aanmoedigt. Dat stelt Esther den Braven, tuinontwerper en oprichter van het concept ‘Groen Geluk’. Met haar online cursus wil ze toekomstige tuinbezitters aanzetten tot een duurzamer stukje groen rond het huis.

Verslag door René Didde.

Door KAN-cafébaas Coen van Rooyen, in het dagelijks leven directeur van WoningBouwersNL, gevraagd naar het mooiste natuurmoment van de afgelopen maand noemt Esther de vlinderstruik in haar eigen tuin. ‘In het voorjaar zat die onder de luis en daardoor maakte de struik een sneue indruk in de bloei. Maar ik liet het zo, en zie, in de tweede bloei floreerde de plant en zaten er allemaal vlinders op. Tafeldame Claudia Bouwens, programmaleider van het KAN Platform, heeft ook een vlindermomentje. ‘Ik zag na een paar jaar weer een kolibrievlinder, hooverend met zijn vleugeltjes voor bloemetjes in mijn tuin.’

De lessen van Esther den Braven

• Bij nieuwbouw gaat de aandacht vooral uit naar de openbare ruimte, we moeten meer aan de tuin denken;
• Projectontwikkelaars kunnen woongeluk bevorderen door bewoners te helpen met een groene tuin;
• Mensen die hun tuin zelf leren ontwerpen, zijn ook meer bereid tot onderhoud;
• Biodiverse tuinen dragen bij elkaar opgeteld flink bij aan de biodiversiteit in Nederland.

Esther den Braven raakte in 2014 geïnteresseerd in tuinen, toen ze met haar man verhuisde naar Maarn waar ze 500 m² ter beschikking kreeg. ‘Ik heb een baan in de marketing na een opleiding in de commerciële economie, maar ik ging in de avonduren gedurende een jaar een opleiding tuinarchitectuur volgen.’ Dat leidde ertoe dat ze voor vrienden tuinontwerpen verzorgde en met een hovenier in contact kwam die haar ook opdrachten bezorgde. Tijdens corona gingen mensen zich meer met hun tuin bemoeien en groeide het aantal opdrachten. ‘Langzaam werd het een bedrijf’, zegt Den Braven. Ze houdt haar marketingbaan, maar ontwerpt tien tot vijftien tuinen per jaar. ‘Belangrijker nog vind ik dat mensen zélf met hun tuinontwerp aan de slag gaan. Dat maakt namelijk meer impact en zorgt voor meer groen in de wereld. Daarvoor geef ik de cursus ‘Groen Geluk’.’

De cursus geeft inzicht in elementaire zaken als regelgeving, beplanting, materiaal en ontwerp. ‘Je begint met je af te vragen wat je wilt ontbijten in de tuin of juist ‘s avonds een glas wijn drinken, de was ophangen, sporten en natuurlijk de vraag waar de barbeque moet staan.’ Beginnend met een moodboard met abstracte sfeerplaatjes, komt dat tot schetsen als een vlekkenplan, vervolgens een basistekening en een concreet tuinontwerp. ‘Dit alles inclusief budget, planning, hoe leg ik het aan en hoe onderhoud ik het.’

Vergeet de tuin niet!
Bij nieuwbouw wordt de tuin vaak vergeten, is de stelling van Esther den Braven. Hoe komt dat? wil Coen van Rooyen weten. ‘Gedreven door bouwregels zijn er al veel projectontwikkelaars met een groene openbare ruimte bezig, maar de bijdrage van bewoners wordt nog veel vergeten’, antwoordt Den Braven. Er is daar een wereld te winnen, niet alleen voor de biodiversiteit, maar ook voor het wooncomfort van bewoners. ‘Verminderde verstening leidt tot minder wateroverlast, minder verdroging, minder hittestress.’ Een bezoek aan de Provada-beurs leidde tot samenwerking met een aantal ontwikkelaars. ‘Dit jaar bieden ze bij twaalf nieuwbouwprojecten mijn cursus aan. Net als de aanbiedingen voor een keuken en badkamer is bij hen het ‘tuintraject’ al onderdeel van de ‘klantreis’ die ze maken. Daar hoort ook bij dat zij geen ‘zandpakket voor onder het terras’ achterlaten, want deze standaardriedel nodigt uit tot betegeling. Dat is nu gelukkig van de optielijst geschrapt. Ontwikkelaars gaan nu meer nadenken over hoe de tuin onderdeel kan worden van het woongeluk’, aldus Esther den Braven. De ontwikkelaars betalen voor Den Braven’s online cursus. Daarvoor hebben de kopers ook een gratis adviesgesprek, en online sessies. Het definitief tuinontwerp moeten ze zelf betalen. Mensen die al een woning hebben, maar een beter tuinontwerp wensen, kunnen ook bij haar terecht.

Ontwikkelaars gaan nu meer nadenken over hoe de tuin onderdeel kan worden van het woongeluk

Tussen start bouw en oplevering
Wanneer ontwikkelaars met deze klantreis aan de slag gaan, merkt Esther dat de kopers hun blik op de tuin richten in het stille ‘zwarte gat’ van het bouwproces tot aan de oplevering. ‘Aanstaande buren denken met elkaar over de erfafscheiding. Er is sprake van beginnende buurtcohesie. We proberen mensen echt te activeren.’ Haar markt is vooral de koopsector. ‘Bij goedkopere koopwoningen, huur en sociale huur is er minder sprake van eigenaarschap’, constateert ze. ‘Mensen denken ‘het is toch niet van mij, waarom zou ik er geld in stoppen?’’

Het bewustzijn van de ontwikkelaars kan nog beter, aldus Esther den Braven. ‘Ze kunnen ook helpen door het perceel niet bouwrijp ‘dichtgebulldozerd met stukken purschuim’ achter te laten, maar ‘tuinrijp’. Het besef van een mooie tuin op een goede bodem zou vooral ook bij de directie van de projectontwikkelaars moeten landen. Een goede tuin in een nieuwbouwplan verbetert het woongeluk van de koper en helpt de projectontwikkelaar bij zijn visie over duurzaamheid en verbetert de klanttevredenheid. Bouwen, inclusief goede randvoorwaarden voor de tuin, hoeft niet veel te kosten!’

Geen standaard tuin
De suggestie dat ontwikkelaars naast de keuken of badkamers en tegeltjes ook drie verschillende opties voor de tuin aanbieden, vindt ze te schraal. ‘Mensen zijn daarvoor te verschillend. Als ze zelf de tuin ontwerpen, krijgen ze meer eigenaarschap en is ook de stap naar zelf tuinonderhoud doen gemakkelijker.’ In Heiloo legde de gemeente ‘bioborders aan en konden kopers speeddaten met hoveniers en plantenleveranciers, meldt een van de KAN-cafébezoekers in de chat.

Het gaat om meer gezonde en blijere mensen in prettige wijken, zonder hittestress en wateroverlast.

‘Het gaat om meer gezonde en blijere mensen in prettige wijken, zonder hittestress en wateroverlast. Ik wil bijdragen aan meer groene tuinen en bewoners handvatten geven om hiermee aan de slag te gaan en dat ze hulp kunnen krijgen van een expert wanneer er vragen zijn.

Op de vraag van Claudia Bouwens over de deelnamegraad van mensen, zegt Esther den Braven. ‘Bij de projecten die gestart zijn doet zo’n driekwart mee, maar daarvan haken er gaandeweg wel wat mensen af. Ik kan nog niet zeggen hoeveel tuinen er daadwerkelijk worden aangelegd als gevolg van mijn cursus omdat de projecten nog niet zijn opgeleverd.

Volgende KAN-café: donderdag 4 december met Joost Verhagen, bijgenaamd De Boominee, die met missionaire bevlogenheid vanuit zijn herbestemde kerk werkt aan de waarde van bomen en hoe je ze laat meetellen in nieuwbouwplannen. Laat je verrassen op pré-surprise-avond!