Welke bomen overleven het stadsklimaat van morgen?

Nergens zijn de gevolgen van klimaatverandering zo voelbaar als in de versteende stad. Hittestress, droogte, verzilting, bodemdaling en extreme regenval zetten het stedelijk ecosysteem onder druk. Wageningen University & Research (WUR) start daarom een vervolgonderzoek naar welke boomsoorten het best bestand zijn tegen het toekomstige stedelijke klimaat.

Het vooronderzoek van het CSI Trees-project (2022–2024) leverde een nieuwe methode op om boomsoorten te beoordelen op hun geschiktheid voor veranderende stedelijke omstandigheden. Daarmee zijn kaarten van toekomstige stadstemperaturen, de eerste zoekprofielen en een robuuste werkwijze ontwikkeld. Op basis van dit voorwerk start nu het hoofdonderzoek, waarin WUR het bestaande bomenbestand toetst en nieuw, beter aangepast plantmateriaal verkent voor de stad van de toekomst.

In gematigde streken zal naar schatting tweederde van de boomsoorten die we nu gebruiken het binnen nu en 50 jaar niet meer redden.

Stadsbomen: onmisbare klimaatwerkers
“Stadsbomen vervullen talloze functies: ze zorgen voor verkoeling, verbeteren de luchtkwaliteit, bufferen regenwater, verminderen energiegebruik van huishoudens en dragen bij aan de gezondheid van bewoners. Toch staan juist deze bomen zwaar onder druk,” vertelt onderzoeker Marc Ravesloot. “Door toenemende droogte in lucht en bodem en veranderende neerslagpatronen is hun conditie in veel steden verslechterd en neemt de overlevingskans bij aanplant af. De verwachting is dat deze druk de komende decennia verder toeneemt. In gematigde streken zal naar schatting tweederde van de boomsoorten die we nu gebruiken het binnen nu en 50 jaar niet meer redden. Daarom is het belangrijk om het bomenbestand uit te breiden met soorten die beter bestand zijn tegen de veranderende omstandigheden.” De onderzoekers kijken daarbij naar duizenden boomsoorten van over de hele wereld, om te ontdekken welke het best passen bij het klimaat dat ons te wachten staat.

Data-gedreven vergroening van de stad
De kern van CSI Trees is een geautomatiseerd systeem dat het verwachte klimaat in steden koppelt aan het klimaat in de natuurlijke verspreidingsgebieden van boomsoorten wereldwijd. Met dit innovatieve ‘fore- & backcasting’-principe brengt het systeem klimaatbestendige soorten in beeld en begeleidt het hun introductie in stedelijke omgevingen. In het laboratorium worden fysiologische kenmerken onderzocht, waaronder watergebruiksefficiëntie, koolstofvastlegging en het herstelvermogen van soorten na milieustress. Ook mogelijke risico’s bij de introductie van nieuwe soorten worden vooraf (ex ante) in kaart gebracht. De impact van CSI Trees reikt verder dan alleen de bebouwde omgeving: de berekeningen laten ook zien welke toepassingen mogelijk zijn in het landelijk gebied.

Samen bouwen aan een groene toekomst
De inzichten uit het onderzoek worden vertaald naar praktische tools en apps voor groenprofessionals, zodat de kennis direct toepasbaar is bij het ontwerp en beheer van stedelijk groen. CSI Trees is een samenwerkingsverband van overheid, bedrijfsleven en kennisinstellingen. Het wordt onder meer gesteund door kennisnetwerk Anthos, VHN, NEPROM, Norminstituut Bomen, Stadswerk en het Oogstfonds.

Directeur Chris van Eunen van Stadswerk: “Regeren is vooruitzien, zeker als het gaat om onderzoek dat ervoor zorgt dat we ook in 2100 laan- en parkbomen hebben die gedijen in ons toekomstige klimaat. CSI Trees helpt ons vooruit te kijken en bij te dragen aan een leefbare stad voor toekomstige generaties.” Van Eunen is dan ook blij dat meer dan 50 grote en kleine gemeenten inmiddels positief hebben gereageerd op het verzoek om het onderzoeksproject CSI Trees financieel te steunen.